Z czego składa się wynagrodzenie? Sprawdź, co powinieneś wiedzieć

Jesteś osobą pracującą? A czy jesteś świadomy, z czego składa się Twoje wynagrodzenie? Przeczytaj artykuł i dowiedz się wszystkiego na temat swojej pensji.

Wysokość minimalnej pensji pracowniczej ustalana jest w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Co roku kwota ta się zmienia. Rząd ustalając wysokość minimalnej pensji bierze pod uwagę kilka kryteriów. Na podstawie kwoty minimalnego wynagrodzenia, ustalane są wysokości innych świadczeń m.in. dodatku za pracę w porze nocnej, odprawę za grupowe zwolnienia z zakładu pracy itp.

Wynagrodzenie brutto a netto

W naszym kraju w 2022 r. wysokość minimalnej płacy wynosi 3010 zł brutto zł brutto. Kwota ta, co roku sukcesywnie rośnie. W 2023 roku przewidziany jest kolejny wzrost minimalnego wynagrodzenia Polaków. 

Przeglądając oferty pracy lub podpisując już umowę możesz zauważyć dwie różne kwoty: pensję brutto i pensję netto. Wiesz, jakie są różnice pomiędzy tymi kwotami? Postaramy się odpowiedzieć na to pytanie.

WYNAGRODZENIE BRUTTO – wynagrodzenie całkowite, przed potrąceniem składek do ZUS i podatków. 

Kwota brutto zazwyczaj podana jest na umowie podpisywanej między pracownikiem i pracodawcą. Jest to wirtualny przychód, od którego potrącane są zarówno składki ZUS, jak i podatki. Natomiast kwota netto to wynagrodzenie, które pracownicy otrzymują na swoje konto bankowe, czyli są to tzw. pieniądze uzyskane “do ręki”.

Dla zobrazowania sytuacji, w roku 2022 w Polsce minimalna kwota wynagrodzenia wynosi 3010 zł brutto. Natomiast kwota netto to pensja pracownika, pomniejszona o wszystkie składki. W przypadku otrzymania najniższej krajowej, czyli 3010 zł brutto, było to 2 163 zł netto, które zostanie przelane na rachunek bankowy pracownika.

WYNAGRODZENIE NETTO – wynagrodzenie po potrąceniu obciążeń (składki na ubezpieczenie społeczne, podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne).

Średnia krajowa jest wynikiem dzielenia sumy zarobków przez liczbę osób zatrudnionych, a według danych z GUS, wynosi 5929 zł brutto, co po odjęciu wszystkich składek daje nam kwotę 4249 zł netto. Średnia i najniższa krajowa znacznie się od siebie różnią, z tego względu podczas przeliczania danych, brane są pod uwagę przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 9 osób. Zniekształcenie średniej krajowej może być spowodowane skrajnymi zarobkami Polaków. 

Ile wynosi składka ZUS za pracownika?

Każde wynagrodzenie z umowy o pracę w Polsce podlega opodatkowaniu. Pracodawca zobowiązany jest odprowadzać za swoich pracowników składki do ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Odliczane są następujące opłaty, w których we wszystkich przypadkach podawana jest wartość kwoty brutto:

• ubezpieczenie zdrowotne – 9%  (pracownik pokrywa całość), 
• ubezpieczenie wypadkowe – 2,49% (pracodawca pokrywa całość),
• ubezpieczenie rentowe – 8% (pracodawca płaci 6,5%, a pracownik 1,5%), 
• ubezpieczenie chorobowe – 2,45% (pracownik pokrywa całość), 
• ubezpieczenie emerytalne – 19,52%, w tym wypadku, zarówno pracownik i pracodawca płacą  po 9,76% kwoty.

Składki ZUS podlegają corocznemu odliczeniu od dochodu. W zależności od formy zatrudnienia pracownika, wysokość składek będzie zależna od tego, w jaki sposób przedsiębiorca rozliczy się z ZUS-em. O wysokości kwoty składek ZUS, które podatnik ma prawo odliczyć od dochodu, dowiaduje się z informacji otrzymanego z zakładu pracy dokumentu PIT-11.

W PIT-11 znajdziemy tylko i wyłącznie składki sfinansowane z wynagrodzenia pracownika. Jeżeli jesteśmy zatrudnieni na umowę zlecenie lub o dzieło, zasady opodatkowania będą obowiązywały na zasadach ogólnych. Jeżeli wartość umowy nie przekracza 200 zł, stosujemy zryczałtowaną stawkę podatku w wysokości 18%, natomiast podatek zostaje naliczony bezpośrednio od przychodu. Składki zostaną potrącone z wynagrodzenia pracownika.

Średnia  i najniższa krajowa w Polsce

Dane z GUS wskazują, że minimalne wynagrodzenie otrzymuje 1,5 mln Polaków. Jak  kształtuje się średnia krajowa dla polskich pracowników będących zatrudnionym na umowę o pracę? W 2021 roku, jak wspomnieliśmy wcześniej, średnia krajowa wynosi 5929 zł brutto. Kwoty te otrzymują pracownicy w średnich i dużych przedsiębiorstwach. W budżetówce , jak i małych firmach płacą zdecydowanie mniej. Średnia krajowa na rękę wynosi około 4249 zł netto. Jednak połowa Polaków zarabia poniżej średniej krajowej. Pamiętajmy, że co roku sytuacja finansowa w Polsce znacznie się poprawia i coraz więcej osób ma szansę na otrzymanie lepszej pensji.

Koszty zatrudnienia pracownika

Koszty pracodawcy w oparciu o umowę o pracę to nic innego, jak całkowity koszt wynagrodzenia, jakie ponosi pracodawca względem pracownika. Wynagrodzenie netto wypłacane pracownikowi to jedynie 60% wydatków, które musi przeznaczyć pracodawca na konto bankowe pracownika. Reszta pieniędzy, które wchodzą w skład wynagrodzenia brutto, jest  odprowadzona do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w postaci obowiązkowych składek. Wysokość kosztów zależna jest w głównej mierze od tego, na jaką umowę został przyjęty pracownik. Inne będą koszty przeznaczone dla pracownika na umowę o pracę w pełnym wymiarze godzin, inne na osobę zatrudnioną na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Wynagrodzenie na L4

Zachorowałeś? Twój lekarz wypisał Ci L4? Pewnie zastanawiasz się, jak będzie wyglądała kwota Twojego wynagrodzenia w zaistniałej sytuacji.

Zasiłek chorobowy przysługuje tym, którzy są zgłoszeni do ubezpieczenia chorobowego i opłaca je nieprzerwanie przez 30 dni. Upewnij się, że Twój pracodawca odprowadza za Ciebie tę składkę. By zyskać wynagrodzenie chorobowe musisz dostarczyć pracodawcy właściwie wypełniony przez lekarza druk ZUS ZLA. Masz na to czas do 7 dni od daty jego wystawienia. Jeśli zrobisz to później, należna Ci kwota zostanie pomniejszona o 25%. Pamiętaj też o tym, żeby poinformować pracodawcę o chorobie nie później niż drugiego dnia nieobecności. 

Pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie chorobowe do 33 dni lub 14 w przypadku osób powyżej 50 roku życia roku kalendarzowym, kiedy pojawiła się jego niezdolność do pracy. Jeśli po tym okresie pracownik nie może wrócić do pracy, nie zostaje on pozbawiony środków do życia, jednak płatnikiem jego „wynagrodzenia” staje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych i wypłaca zasiłek chorobowy.

Powody zwolnienia, a wysokość wypłacanego świadczenia

Kwota, jaką otrzymasz podczas niezdolności do pracy zależy od powodów zwolnienia. Jeśli Pracownik przebywający na zwolnieniu L4, otrzymuje 80% swojego wynagrodzenia do 33 lub 14 (w przypadku osób po 50 roku życia) dni. Zdarzają się sytuacje, gdy pracownik otrzymuje 100% wypłaty za okres chorobowego. Dotyczy to kobiety będącej w ciąży oraz w przypadku, gdzie niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub w czasie  powrotu do domu. Pracownik może otrzymać zasiłek chorobowy maksymalnie przez okres 6 miesięcy, czyli 182 dni. W przypadku ciąży i niezdolności do pracy okres ten wynosi 270 dni.

Płatny urlop, co powinieneś wiedzieć

Urlop płatny przysługuje prawnie jedynie osobom zatrudnionym na umowę o pracę. Musimy mieć świadomość, że pracodawca ma obowiązek wydać nam całość urlopu płatnego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik miał do niego prawo. Jeżeli rozpoczynamy swoją karierę zawodową, musimy mieć na uwadze, że prawo do urlopu wypoczynkowego liczone będzie z upływem przepracowanych dni roboczych w danym miesiącu, Na każdy miesiąc nowemu pracownikowi przysługuje 1,66 dni. Jest to 1/12 z całorocznego otrzymanego wymiaru 20 dni urlopu wypoczynkowego. Ilość dni zależna jest od długości stażu pracy pracownika. Jeżeli jest on zatrudniony poniżej 10 lat, uzyskuje 20 dni urlopu płatnego. Po przepracowania 10 lat ilość dni wzrasta do 26. Okres nauki również ma znaczenie i jest wliczany do  wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika. Do stażu dolicza się:

• szkoła wyższa – 8 lat,
• szkoła policealna – 6 lat,
• szkoła zawodowa – 5 lat,
• liceum – 4 lata,
• zasadnicza – 3 lata,

Pamiętajmy, że nie sumujemy lat nauki w różnych szkołach, a bierzemy tę ostatnią, dzięki której uzyskamy największą liczbę lat do zsumowania w podliczeniu ilości dni urlopu wypoczynkowego. Będzie to również dla nas najkorzystniejsza opcja.

Pracownik w uzgodnieniu z pracodawcą decyduje o rozłożeniu dni urlopu wypoczynkowego. Zazwyczaj pracownik wpisuje się na określony termin planu urlopów w zakładzie pracy, który ustalany jest początkiem roku kalendarzowego. Możliwe jest skorzystanie z 14 dniowego urlopu wypoczynkowego. Pracownikowi należy się również 4 razy do roku tzw. urlop na żądanie, którego nie ma obowiązku uwzględnić w planie urlopów. Jeżeli pracownik nie otrzyma urlopu, może w ramach tego wybrać ekwiwalent pieniężny. Kodeks pracy określa, że każdy pracownik, pracujący na umowie o pracę musi wybrać w jednym ciągu 14 dni kalendarzowych. Jest to jedna część jego urlopu.

Umowy cywilnoprawne

W przypadku pracownika pracującego w firmie na podstawie umowy o dzieło, pracodawca nie ma obowiązku odprowadzania żadnych składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jedynym kosztem dla pracodawcy będzie wynagrodzenie brutto dla osoby zatrudnionej.

Natomiast jeżeli jesteśmy zatrudnieni na umowę zlecenie, zostaje odprowadzona głównie składka zdrowotna, rentowna oraz emerytalna, ubezpieczenie chorobowe jest opłacone dobrowolnie. Musimy mieć jednak na uwadze, że zleceniobiorca nie może otrzymać niższego wynagrodzenia niż minimalne wynoszące 19,70 zł brutto na godzinę w roku 2022. 

Kiedy pracodawca przestaje płacić składki na ZUS na umowę o pracę

W Polsce każdego pracodawcę obowiązują coroczne rozliczenia z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Jednakże, zdarzają się sytuacje, gdy przedsiębiorca nie musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, jak i zdrowotne. Jeżeli jesteśmy pracownikami mającymi umowę o pracę, ale równocześnie prowadzimy kilka rodzajów działalności, płacimy wtedy składki do ZUS jednemu wybranemu przez siebie rodzaju działalności. Kiedy jesteśmy zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę, w której co najmniej minimalne wynagrodzenie, wynosi 3010 zł brutto, to prowadząc własną działalność nie musimy opłacać składek na ubezpieczenia społeczne. Jednak, niezależnie od tego, jaki dochód posiadamy na umowie o pracę i we własnej działalności obowiązkowo musimy wpłacać składki zdrowotne, zarówno z umowy o pracę jak i prowadzonej przez nas działalności. 

By zminimalizować dysproporcje między wypłacanymi przez ZUS świadczeniami w przyszłości, wprowadzone zostało ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, które nie może w roku kalendarzowym przekroczyć trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. W 2018 roku kwota ta wyniesiosła 133 290 zł. Jeśli dany pracownik wpłacił do ZUSu określoną kwotę, w kolejnych miesiącach składki nie były potrącane.

Obecnie rząd chce wprowadzić zmiany i znieść zwolnienie z płacenia składek dla osób, które osiągnęły wyznaczony limit.

Kwota wolna od potrąceń

Jeżeli przedsiębiorca chce otrzymać wyższe świadczenia ZUS, musi zastanowić się o zwiększeniu kwoty opłacanych składek. W przypadku, gdy pracodawca decyduje się na zwiększenie kwoty wpłacanej na składki, przysługuje mu automatycznie kwota wolna od potrąceń. W związku z wprowadzonymi zmianami, które czekają nas w 2019 roku, czyli podniesienie płac minimalnych Polaków, będą również obowiązywać zwiększenie kwoty wolnej od potrąceń. Kwota wolna od potrąceń jest zależna w dużej mierze od miejsca zamieszkania podatnika, jego wymiaru pracy, jak i rodzaju dokonywanego z płacy potrącenia.

W jakich przypadkach możemy odliczyć ulgę od wynagrodzenia?

Przygotowując PIT-11 pracownik ma prawo do odliczenia ulg od wynagrodzenia. Ulgę od dochodu możemy odliczyć od:

• składek ZUS (RMUA +PIT-11),
• posiadanego dowodu krwiodawstwa,
• darowizny przeznaczonej na Kościół,
• internetu,
• IKZE,
• rehabilitacji (samochód, przewodnik, sprzęt rehabilitacyjny, leki, zabiegi),
• szkoleniu uczniów,
• pomocy domowej,
• darowizny przeznaczonej na cele charytatywne.

Warto poruszyć jeszcze jedną ważną kwestię. Mianowicie, jeżeli pracownik otrzymuje od zakładu pracy bony, talony świąteczne, czy premię, jest ona również opodatkowana. Wolne od podatku dochodowego są tylko i wyłącznie świadczenia rzeczowe i pieniężne nie przekraczające wartości 380 zł, które zostały sfinansowane przez Zakład Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Pracowniczy Plan Kapitałowy

Jak zapowiadał premier Mateusz Morawiecki, od 2019 r. Pracownicze Plany Kapitałowe będą obecne w każdym zakładzie pracy. Co to takiego?

Pracowniczy Plan Kapitałowy to dobrowolny sposób odkładania na przyszłość. Obecnie 3/4 Polaków deklaruje, że nie myśli o emeryturze i nie odkłada na nią, a musimy pamiętać, że według najnowszych danych z ZUSu emerytura dla obecnych 30 latków wyniesie zaledwie 30% ich ostatniego wynagrodzenia. Dlatego, by uniknąć poważnych problemów mają zostać wprowadzone właśnie Pracownicze Plany Kapitałowe.

Na ten fundusz składać się będą pracownicy, pracodawcy i państwo. Ma on pomóc zbudować zabezpieczenie finansowe na „stare lata”. Zapisany zostanie każdy zatrudniony odprowadzający składki na ubezpieczenia społeczne. Minimalne odprowadzone kwoty są zdefiniowane, jednak będziemy mogli je zwiększyć do pewnego poziomu.